------------------------
Ngày xưa mỗi khi đi đâu, chưa có xe cộ sẵn như bây giờ,
là người ta phải thuê người cáng đi – nhất là người có tuổi, người ốm.
Còn đồ đạc mang theo lại phải thuê người gánh. Người cáng thuê, người ta
gọi là CÁNG, còn người gánh thuê, người ta gọi là ĐỂU.
Mỗi lần gọi
người đưa đi như thế, thường người ta ra đầu đường – nơi tập trung
những người làm nghề đó, gọi “Cho một ĐỂU, hai CÁNG nhé!” và thế là sẽ
có ba người te tái chạy vào, hai người vác theo một cái cáng, còn một người
mang theo đòn gánh quang gánh.
Hầu hết Đểu và Cáng là những người lao động
chân tay, ít được học hành, nên cái sự ăn chia nó thường không đều, hoặc
không vừa ý với nhau, dẫn đến cãi nhau, đánh nhau, chửi nhau khi chia tiền là
việc xảy ra như cơm bữa. Cứ như thế mà dân gian mới có câu “Đối xử với
nhau như cái bọn ĐỂU CÁNG!”.
Do từ “đểu” theo nghĩa là người gánh thuê
hoặc nghề gánh thuê là từ cổ, người ta không còn biết được cái nghĩa cổ
xưa của nó nên đưa từ Đểu nghĩa là gian manh vào luôn từ ghép đểu cáng,
biến ý nghĩa của hai từ này thay đổi theo như cách hiểu hiện nay.
Chú
thích
(1) Ngoài đểu cáng, ta còn có thể sử dụng đểu giả hoặc chỉ dùng mỗi
từ đểu cũng đã thể hiện được nghĩa gian manh, lừa lọc. Điều đó cho thấy
cáng thực chất chỉ là từ ký sinh.
ẢNH KIỆU VÕNG CỦA NGƯỜI VIỆT NAM NĂM 1898
CỦA NHÀ NHIẾP ẢNH ANDRÉ SALLES, ẢNH ĐƯỢC XỬ LÝ MÀU. 
(Lm Jos Chính Trực sưu
tầm)