Hình phía trên là cỗng quân trường Đồng Đế Nha Trang . Hình phía dưới
chụp ngày 07/07/70 là ngày mãn khoá 6/69 của chúng tôi . Đội hình các tân sĩ quan
sau khi được gắn lon chuẩn uý đang chuẫn bị đi diễn hành cuối khoá trước khi
từ giã quân trường để ra mặt trận 
Quân trường Đồng Đế là nơi huấn
luyện cấp hạ sĩ quan cho Quân lực VNCH . Bắt đầu 1968 sau vụ tổng tấn công
tết Mậu Thân của việt cộng mà phía Hà Nội đứng phía sau, chính phủ nước
Việt Nam Cộng Hoà phía nam đã ra lệnh tổng động viên . Vì thế trường được
khuếch trương để đảm nhiệm thêm đào tạo sĩ quan trừ bị cho quân lực
Quí
bạn có để ý phía sau cỗng quân trường in đậm trên bầu trời là dãy núi với
hình dạng của một người con gái nằm xoã tóc . Đó là núi Cô Tiên mà vào
những đêm trăng nằm ứng chiến ở vũ đình trường hình người thiếu nữ hiện
rõ trên vòm trời đã tạo cho trong tôi có nhiều cảm xúc vô cùng khó tả . Dưới
chân dãy núi có một ngọn thấp hơn tên Hòn Khô . Trên đỉnh núi này có một
bức tượng nghe nói được một khoá sinh hạ sĩ quan nguyên là một điêu khắc gia
thực hiện vào những năm có khoá hạ sĩ quan đầu tiên của quân trường Đồng
Đế .  Bức tượng được dùng xi măng đúc với hình dáng của một người lính
đứng trong tư thế thao diễn nghĩ cùng khẩu garand M1 sơn màu trắng. Bức tượng
cao 25 mét nên bất cứ ai ngồi trên xe đò từ Ninh Hòa vô Nha Trang trên quốc lộ 1
khi xổ hết dốc đèo Rù Rì từ ngoài đường đều có thể nhìn thấy . Sau khi có
bức tượng đó thì xuất hiện hai câu thơ “ Anh đứng ngàn năm thao diễn nghĩ .
Em nằm xoã tóc đợi chờ ai “  truyền khẩu cho mãi đến bây giờ
 Tôi theo học
khoá 6/69 SQTB Nguyễn Viết Thanh nên tôi không biết những khoá trước tôi hay sau
tôi trong ngày làm lễ gắn alpha thế nào . Chứ riêng khoá tôi thì tất cả khoá
sinh dự bị sĩ quan đều thức dậy từ tờ mờ sáng để thực hiện một cuộc
hành quân có tên gọi là “ chinh phục hòn Khô “ . Nghĩa là chúng tôi với ba lô
súng đạn đầy đủ bắt đầu dưới chân núi và đi dọc theo sườn đồi quanh co
suốt một ngày ròng rã với mục tiêu cuối cùng là bức tượng người lính
đứng thao diễn nghĩ  . Chúng tôi phải thực hiện thủ tục sờ tay vào chân
tượng như để nhận sự uỷ thác và ký gửi hứa hoàn thành tiếp đoạn đường
chiến binh sẽ phải đi . Sau đó thì súng cầm tay hô to xung phong rồi chạy thẳng
từ trên đỉnh xuống để làm lễ gắn alpha . Với chiếc ba lô nặng ít nhất 20
ký trên lưng sau một ngày lội rừng mồ hôi đã đổ ra không biết bao nhiêu lít
mà kể , chúng tôi đứa nào đứa nấy đều muốn hộc xì dầu . Lễ gắn alpha
luôn tổ chức vào ban đêm dưới ánh đuốc . Sau khi được gắn alpha chúng tôi
mới được trở thành sinh viên sĩ quan , chứ trước đó thì tên gọi của chúng
tôi là khoá sinh dự bị sĩ quan . Ngày đầu tiên trở thành sinh viên sĩ quan chúng
tôi có 8 giờ phép ra phố ngoài áo quần ủi hồ thẳng thóm giày bóng lưỡng có
thể nhe thấy răng còn phải kèm theo những điều luật cấm như sau : 
- nếu đi
xe đò hoặc xe lam đều phải ngồi trước với tài xế chứ không được ngồi sau
. Nếu đón chiếc xe nào mà đã có người dành hai chỗ đó rồi thì ráng đợi
chiếc sau
- Nếu có vô rạp xem phim thì mua vé hạng nhất tệ lắm là hạng nhì
nếu không đủ tiền thì khỏi xem
- Khi bước vô quán ăn hay quán cà phê phải
chào tay bảng hiệu của quán . Và khi ngồi trong quán thì phải chọn ghế hướng
mặt nhìn ra đường ( tôi nhớ lần bước vô quán pate chaud sữa đậu nành ở góc
đường Độc Lập - Công Quán Nha Trang tôi đưa tay chào bảng hiệu bị mấy cô áo
trắng bụm miệng cười chọc  quê , kể từ đó tôi sợ luôn con gái Nha Trang) 
-
Nếu đi chung với phái nữ thì đi bên cạnh không được nắm tay và ngực phải
ưỡn thẳng phía trước không được ngó láo liên ( sau này tôi có quen một cô và
áp dụng luật này kết quả cô bạn đó gài số de vì chê cù lần) 
Sau khi tôi ra
trường được thuyên chuyển về Darlac. Khỏi phải nói, ai cũng biết đó là vùng
cao nguyên với núi và rừng . Tôi sống trong rừng nhiều hơn sống dưới đồng
bằng nên tha hồ mà lội . Lội rừng suốt năm suốt tháng như vậy nhưng thỉnh
thoảng vẫn nhớ Hòn Khô ở Đồng Đế với dãy núi cô gái nằm xoã tóc và
người lính ngàn năm thao diễn nghĩ . Chiến tranh ở ngay trước mặt, tôi loay hoay
bì bõm giữa hai dòng sống chết . Cuối cùng từ một người lính tôi trở thành
một người tù, tôi không còn bơi trên dòng chinh chiến nữa mà bơi qua biển Thái
Bình Dương trở thành người biệt xứ . 
Giờ đây sau những giây phút an bình
hạnh phúc hay những lúc gian nan khốn nhục hình ảnh người lính đứng trên
đỉnh Hòn Khô ở Đồng Đế Nha Trang vẫn lừng lững xuất hiện trong giấc mơ,
bắt nhịp từ bờ dĩ vãng bước qua bến tương lai . Tôi vẫn phải tiếp tục
bước đi . Ngày xưa thuở còn đi học thầy dạy té từ chổ nào thì đứng dậy
từ chổ đó, nhưng giờ đây từ nơi tôi đứng dậy hành trang đầy nặng trĩu
hình bóng của quê nhà .
Từ khi đặt tay chạm vào chân bức tượng người lính
trên đỉnh Hòn Khô nhận lời uỷ thác của tổ quốc giao cho mà không chu toàn
nhiệm vụ . Chúng tôi đã mắc nợ tổ quốc của mình một điều chưa thể
nói
Núi kết núi dáng em nằm xõa tóc
Đợi chờ ai mà năm tháng mõi mòn
Thành
phớ biển cùng em trong tiềm ức
Ta nhớ mình còn có một Nha Trang
Nha Trang với
cánh chim trời bay lạc
vào hồn ta hót tiếng hót nhẹ nhàng
Chia tóc em thành hai
bờ trái đất
Nửa ở bên này nửa ở cố hương 
Nửa ở bên này dòng sông em
chảy
Len êm đềm qua ngõ ngách đời ta
Có chuỗi nắng ai xâu từ ký ức
Đeo
nụ hôn lên gò má trắng ngà
Có giọt biển xưa chạy vòng khoé mắt
Như bóng
hoàng hôn quanh quẩn nỗi sầu
Từ New Orleans ngồi nhớ về cổ tháp
Nối nụ
buồn vào mắc xích hư vô
Chiều xa xứ vàng hồn ai vật vã
Rót thời gian xuống
dòng nước xanh trong
Con đường cũ hỏi khi nào trở lại
Để bao giờ biển mặn
được vầng trăng
Mơ một giấc mơ về một thành phố
Cổng nhà ta xưa dĩ vãng
chứa đầy
Có tiếng guốc em đi từ một buổi
Cùng lời thề ước nguyện ở
đâu đây
Cuộc sống vốn có nhiều điều khác biệt
Cuộc đời ta và em chẳng
giống nhau
Ta có một tuổi thơ đầy khánh kiệt
Tuổi thơ em dòng sữa ngọt ca
dao
Ta trải qua thời chiến tranh gian khổ
Thành trái cây lột vỏ vứt ngoài
đường
Em là giọt sương bón ta nhú rễ
Nứt xuân thì trên cuối biển đầu
non
Rừng hành quân xưa mùa này sim nở
Nghe bên tai tiếng bìm bịp kêu
chiều
Nỗi thấm đó giải thích sao em hiểu
Dĩ vãng của ta buồn như tương
lai
Mưa xuống núi trôi Nha Trang ra biển
Xưa bày em môn đánh lưới ái tình
Tay
lớ ngớ bủa ra ngoài vô vọng
Mõi mắt trông vời đã mấy mươi năm
Ta mắc nợ
em một điều không nói
Lịch sử đi qua phá sản ngôn từ
Đêm chắc lưỡi
tiếng thạch sùng quá khứ
Nếu có luân hồi xin hẹn kiếp sau
Quan Dương