Hoa chanh nở giữa vườn chanh (Nguyễn Bính). 
  Hai mươi năm trước. 
  Lúc
tôi đến thì đứa bé chơi một mình ngoài sân, thấy người lạ nó chạy vào ôm
mẹ. Con chó nằm trên hè chỉ mở một mắt nhìn tôi rồi ngủ tiếp. 
  Cảnh nhà
rất lặng lẽ. Thoáng nhìn tôi thấy tài sản đáng giá nhất chính là mấy cây
chanh giấy ngoài vườn, loại chanh mà nếu chịu khó tưới nước mùa nào cũng cho
quả. Trên cành, hoa, nụ, quả non, quả già có cùng lượt. Mấy luống rau xem ra
không ăn thua, gà giãi mổ tan nát. 
  Đấy là nhà của Bích. Bích là bạn học
nhưng lớn hơn tôi ba tuổi. Có ngờ đâu cuộc sống của Bích gieo neo đến thế.
Nhà rách vách nát, chồng của Bích cuốc đất rồi dẫm phải vật gì đấy lên
phong đòn gánh, chữa xong gân khô đi. Không què mà thành què, anh ta kéo lê chân ra
vườn, vẫn cuốc đất chăm bẫm mấy cây chanh. 
  Ngồi nói chuyện một lúc thì
đứa bé buồn ngủ, Bích đưa nó ra võng, một cái võng tàn tạ. Tiếng của Bích 
buồn buồn. Đã lâu rồi nay mới thấy lại cảnh mẹ ngồi ru con. Tôi nghe quen
quen, thì ra Bích ru bằng bài học thuộc lòng khi xưa. 
  Em ơi em ngủ cho say
 
Chị còn đan nốt áo này cho xong
  Mai này cứu tế mùa đông
  Chị mang áo mới
xung phong giúp đời...
  Tôi nói với chồng của Bích:
  - Mẹ mà lại xưng với
con bằng chị. Thôi kiếm thêm đứa nữa cho thằng bé nó vui.
  Anh ta cười sằng
sặc:
  - Teo hết rồi còn đâu. 
  Rồi ho. Mặt anh ta rúm ró thảm hại. 
  Bích
gắt lên: 
  - Cười vừa thôi! Đấy, mỗi lần cười lại đau như vậy mà chẳng
chừa. Ai khiến? 
  Đau thật. Anh chồng không nén được tiếng rên rỉ. Vợ bỏ
võng ra cầm chân xóa bóp mọi chỗ cho chồng. Anh ta nói: 
   - Chuột rút cậu ạ.
Chuột rút đâu phải bệnh nên làm gì có thuốc chữa. Những hôm vợ tôi không ở
nhà tôi chịu khó nằm yên một lúc cũng khỏi. Có người giúp thì nhanh hơn. 
 
Bích nói: 
  - Hư tôi để cho chết luôn chứ ở đấy mà giúp. 
  Tôi thay đổi
câu chuyện: 
  - Nhà mình chanh nhiều vậy bán sao hết được chị Bích? 
  Anh
chồng cướp lời vợ:
  - Bán có được bao nhiêu đâu. Trồng cho người ta đến
xin. 
  Bích nói như trách chồng:
  - Thì người ta đã cho anh thứ khác rồi đấy
thôi! 
  - Họ ăn không hết nên họ cho chứ tôi đâu có đòi. Đấy, hôm trước
mang cho nải chuối rồi quay ra xin chanh luôn. Vặt muốn trụi cả cây. 
  Bích tỏ
vẻ khó chịu nhưng chồng cứ bô bô miệng, đành phải cấu cho một cái. Tôi làm
như không thấy và chuyển đề tài. 
  - Nhà này chắc phải sửa đến nơi rồi.
Mưa thế nào cũng dột. 
  - Nhằm gì. Bích nói. Mình đã từng ở nhà tranh dột
gấp mấy lần còn chịu được. Với lại anh Đán bướng lắm cơ, người ta bảo
sẽ giúp đỡ để xây nhà mới thì anh trả lời: rồi tôi phải nhớ ơn à? Chẳng
thèm. 
  Vậy họ trang trải cuộc sống thế nào đây? Từng là học sinh giỏi,
ước mơ ngày xưa của Bích là được làm cô thợ may để nếu có vải thừa thì
chắp lại may những chiếc áo nhiều màu đẹp đẽ. Một ước mơ đâu có gì to
tát vậy mà không thành để hơn nửa đời người vẫn chưa biết thế nào là sự
sung túc. Điều an ủi là gia đình Bích thuận hòa, nhưng cũng mong manh lắm. 
 
Gần trưa. Người chồng vô tư nằm co quắp ngủ. Bích lặng lẽ đưa cho tôi
những quả chanh đựng trong túi giấy, vài quả chín vàng thơm ngan ngát, chẳng có
mùi thơm nào dễ chịu cho bằng. 
  Tôi cám ơn. Bích cười. 
  - Chị cho để em
về nếu nhà có luộc rau muống thì vắt vào nước luộc. Anh Đán mỗi lần có
nước rau muống luộc cứ bê uống cả tô. Mát lắm. 
  Tôi trở ra. Gặp cơn gió
thổi, hoa chanh mới đầu còn lác đác sau đó rụng bay khắp vườn, câu nói của
Bích bám vào trong tâm trí tôi. Lại có những nhà, họ nhìn nhận cuộc sống sao
đơn giản thế, nhưng mãi rồi sẽ về đâu? 
  Anh Đán mỗi lần có nước rau
muống luộc cứ bê uống cả tô. Ôi bạn của tôi! Tôi thương quá, tôi thương
quá. 
W.T.YN.PL